Powieść Bolesława Prusa, publikowana początkowo w odcinkach w "Kurierze Codziennym" od 29 września 1887 do 24 maja 1889, a w 1890 roku wydana w formie książkowej. Powieść społeczno-obyczajowa podejmująca krytykę sytuacji w Polsce końca XIX wieku, powieść o wielkich idealistach, a dla wielu czytelników po prostu utwór o wielkiej romantycznej miłości.